زیست شناسی نیایش

این مطلب نشان می دهد که مغز انسان در حین دعا در حالت "هوشیاری نیایش" قرار دارد .

به طور کلی علم چهار حالت مغز را شناسایی کرده است که هوشیاری ، خواب آرام ، خواب سریع و هوشیاری نیایش نام دارند .

در حین دعا و نیایش پوسته ی مغز منفصل می شود و همینطور ارتباطات آسیب شناختی میان اعصاب از هم جدا می شود ولی فرد اطلاعات را به وسیله ی گذشتن از فرآیندهای تفکر و تحلیل دریافت می کند .

نیایش و دعا موجب می شود که فرد احساس آسودگی کند و دیگر به بیماری خود فکر نکند و همینطور ترسی از بیمار شدن نداشته باشد . اگر ما در زندگی هیچ وقت در حالت هوشیاری نیایش قرار نگیریم ، بدن هماهنگی خود را از دست می دهد و باعث به وجود آمدن بیماری میشود.

چون نیایش با آیین همراه است ، همبسته های عصب زیست شناختی آیین ممکن است در نیایش هم دخیل باشند . نتایج بررسی های پژوهشی سرکوب عصبی گزینشی را که داکویلی و نیوبرگ (1999) بدان قائل اند تماماً تأیید نمی کنند . با توجه به این که تی ام ظاهراً امواج مغزی را (چنان که با مغز الکترونگاری ها یا ای ای جی ها ثبت شده است) کند می کند ، سورویلو و هابسون (1978) مدّعی شدند که تی ام شبیه نیایش است . سپس انتظار داشتند که همان تأثیرات کند کننده ی عصبی را که در تی ام هست در نیایش نیز ببینند. آن ها نتوانستند با استفاده از ای ای جی های نمونه ای نسبتاً کوچک فرضیه ی خود را به اثبات رسانند . لیکن مراقبه ی یوگا و ذن را با تولید امواج مغزی آلفا ، که با احساس سعادت نوأم است ، مربوط دانسته اند .

الکینز ، انکر ، سندلر (1979) با استفاده از همان رویکرد نظری ، ولی با نمونه ای بزرگ تر ، توجه خود را به کاهش تنش در ماهیچه های آزمودنی ها معطوف ساختند . آن ها فنون آسودگی را با نیایش شفاعت گرانه و متفکّرانه مقایسه کردند . لیکن معلوم نیست که این شکل های نیایش را چگونه تعریف کرده اند . اندازه گیری توانمندی های ماهیچه ای ادعاهای ذهنی نیایشگران را به طور عینی تأیید نکرد . حالت آسودگی مؤثرتر از نیایش به نظر می رسید ، ولی نیایش گرایش های اندک اما نامعنادار به کاهش تنش نشان می داد . گرچه غرض از نیایش ممکن است کاهش تنش باشد ، هدف نهایی آن نه خود آسودگی بلکه بیشتر نوعی حالت دگرگون نشده ی هشیاری است که یا اندیشمندانه است یا عارفانه . تا آن جا که نیایش موجب آسودگی است ، به نظر بنسون (1975) باید به کند شدن تنفّس و بنابراین به کاهش تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن ، نیز بینجامد . این الگوی پاسخ آسودگی در تی ام دیده شده است . این آسودگی ، صرف نظر از این که چگونه پدید می آید ، یکی از واکنش های بدن سالم به شمار می رود .

بنسون و استارک بعداً گزارش می دهند که 80 درصد بیماران آن ها نیایش را به عنوان راهی به سوی پاسخ آسودگی برگزیده اند و 25 درصد احساس می کردند که نیایش معنویت آن ها را افزایش می دهد . عجیب آن که نشانه های بیماری در این افراد کم تر از کسانی بود که هیچ گونه روشن نگری معنوی را تجربه نکرده بودند. بنسون صراحتاً ابراز می دارد که استفاده از دین چنان که دیده می شود از لحاظ جسمی و روانی سودمند است . پشتوانه ی این نظر پژوهشی است که نشان می دهد ایمان موجب کاهش اضطراب ، فشار خون ، افسردگی و مانع استعمال مواد مخدّر ، الکل و توتون است . این پژوهش و سایر مشاهدات مانند آن بنسون را به این نتیجه رسانده است که تکامل مغز را برای دین طراحی کرده است . به عبارت دیگر ، عقیده به خدا و دین انسان را یاری داده است تا زنده بماند و وجود خود را از طریق تولید مثل استمرار بخشد . احتمالاً تا حدّی به این جهت که عقیده موجب واکنش های سودمند جسمانی نظیر کاهش تنش و (افزایش) آسودگی بوده است .  

منبع

کتاب روانشناسی دین براساس رویکرد تجربی برنارد اسپیلکا و همکاران ؛ ترجمه ی دکتر محمد دهقانی ؛ فصل سوم ؛ چاپ اول